W malowniczym miejscu w pięknej wiosce Bystrzycy - na górce, gdzie latem promienie słońca przypiekają, a zimą wirują płatki śniegu – stoi kościół, który góruje nad piękną okolicą. Jest to kościół parafialny, w którym spotykają się wszyscy wierni. To miejsce wyjątkowe, w którego historię wpisane jest życie każdego z parafian. To właśnie tutaj w kościele pod wezwaniem św. Franciszka z Asyżu przyjmowaliśmy Chrzest Św., I-szą Komunię Św., to tutaj większość z nas ślubuje przed Bogiem miłość do drugiego człowieka. To w tym drewnianym kościele wśród pięknych malowideł i mozolnie wykonanych ołtarzy powierzamy swoje troski
i dziękujemy Bogu za to, czym nas obdarza. Wspólnota kościoła odgrywa bardzo ważną rolę w życiu chrześcijanina i ma na celu spełnić specjalny
i niepowtarzalny cel, czyli: zbawienie ludzi. Dlatego tak ważne było dla mieszkańców Bystrzycy, aby właśnie tutaj Świątynia, o której marzyli i której powstanie tak się starali została wzniesiona jak najszybciej.
Historię kościoła parafialnego w Bystrzycy rozpoczyna wydzielenie parafii Bystrzycy p.w. Św. Franciszka z Asyżu w 1930 roku z dużej parafii Nockowa, stąd pierwszą wzmiankę o niej znajdziemy już w dokumentach parafii Nockowa. W dniu 21 listopada 1911 roku miała miejsce wizytacja dziekańska w parafii Nockowa, podczas której dziekan z Wielopola ks. J. Ślązyn
w uwagach i wnioskach stwierdził „ …z powodu, że parafia jest rozległa, szkół przybywa, pożądana jest kaplica lub kościół filialny w Bystrzycy…”. W skład parafii Nockowa do tego czasu należały wsie: Nockowa, Iwierzyce, Wiercany, Będzienica, Bystrzyca, Olimpów i Wiśniowa. Do kościoła
w Bystrzycy miała należeć Bystrzyca i Wiśniowa. Jednak tylko część mieszkańców Wiśniowej wyraziła zgodę na przynależność do mającej powstać parafii. Pomimo dużej odległości około 3 km chcieli pozostać przy parafii Nockowa ze względu na lepsze drogi. Ludność Gminy Bystrzyca Dolna i Górna oraz część Wiśniowej zaczęła gromadzić majątek parafialny
w Bystrzycy. Jako pierwszy na ten cel przekazał legat do Kurii Biskupiej
w Tarnowie śp. ks. Fijas Następnie mieszkańcy Bystrzycy i Wiśniowej zakupili w 1914 roku na uposażenia duszpasterza grunt o powierzchni 2 h, 35ar i 6 m2. Starania utworzenia parafii Bystrzyca przerwała I wojna światowa. Grunty wydzierżawiono. W okresie międzywojennym zapadła na nowo decyzja o utworzeniu nowej parafii. Stało się to dzięki staraniom gminy, Bystrzycy i części mieszkańców Wiśniowa, którzy w dalszym ciągu prosili, aby ze względu na dużą odległość tych gmin od parafii macierzystej
w Nockowej utworzono osobną parafię. Przychylając się do ich prośby ordynariusz tarnowski bp. Leon Wałęga utworzył nową parafię w Bystrzycy.
Powyższy dekret wszedł w życie 20 listopada 1930
roku. W skład nowej
parafii weszły miejscowości: Bystrzyca, i część południowa
Wiśniowej. Rzymsko-katolicka parafia w Bystrzycy od samego początku usytuowana
była w granicach diecezji tarnowskiej, erygowanej w 1786r. Należała ona do
dekanatu Wielopole Skrzyńskie, który tworzyły parafie: Brzeziny, Łączki
Kucharskie, Mała, Nockowa, Wielopole Skrzyńskie, Zagórzyce
i Bystrzyca.
Dla usprawnienia zarządu kościelnego diecezji, ordynariusz tarnowski bp Jerzy Ablewicz dokonał zmian w organizacji dekanalnej. Od stycznia 1970 roku wyłączył z dotychczasowego dekanatu kilka parafii i utworzył nowy dekanat w Sędziszowie Młp. w skład którego weszło 8 parafii: Będziemyśl, Bystrzyca, Nockowa, Ocieka, Sędziszów Młp, Witkowice, Zagórzyce, Góra Ropczycka.
Z dniem 25 marca 1992 roku parafia św. Franciszka z Asyżu w Bystrzycy została włączona do nowo utworzonej diecezji rzeszowskiej. Stało się tak decyzją Jana Pawła II, który bullą „Totus Tuus Poloniae Populus”, dokonał reorganizacji administracji kościelnej w Polsce.
Jednak, aby parafia mogła powstać potrzeba było wielkiego wysiłku
i poświęcenia wielu osób włożonego w budowę kościoła parafialnego. Dlatego należy szczególnie docenić działalność budowniczego i pierwszego proboszcza parafii ks. Stanisława Sypra. Nie sposób też pominąć wyrzeczeń
i zaangażowania w budowę kościoła całej społeczności parafii.
Właśnie dzięki temu mógł powstać kościół parafialny pod wezwaniem św. Franciszka z Asyżu w Bystrzycy, który do dziś służy wiernym. Historia jego zapisana jest również na murach. To np. drewniany krzywy filar, który ciosała ręka dziadka, to kamienie, które nosili młodzi chłopcy, to drwa, które taszczyli parafianie, aby jak najszybciej zobaczyć Świątynię.
Kościół został wzniesiony w latach 1932-1935 według projektu inżyniera Architekta Zdzisława Mączeńskiego. Jest on budową drewnianą o bryle typowej dla sakralnej drewnianej architektury Małopolski. Jednonawowy
z krótkim prezbiterium zamkniętym trójbocznie, po którego bokach są dwie przybudówki zakrystyjne. Poświęcenia kamienia węgielnego dokonał na mocy delegacji bp. L. Wałęgi, 16 października 1932 roku, ks. Józef Ślazyk dziekan z Wielopola Skrz. Kosztorys budowy kościoła wykonał natomiast Franciszek Stążkiewicz. Pracami ciesielskimi kierował mistrz Paweł Sikora z Godkowa
k. Strzyżowa. Fundamenty pod świątynię wykonano z kamienia obrabianego. Ściany wznoszono z drzewa ciosanego. Wewnątrz umieszczono sześć filarów dębowych. Ściany zaś oszalowano deskami heblowanymi i karnesowanymi pochodzącym z modrzewia lub jodły. Fundatorów kościoła było dużo.
Bardzo pomagał bp. L. Wałęga. Ks. Fr. Fijaś proboszcz z Nockowej (1889-1910), przeznaczył pewien legat. Resztę ciężaru ponosili mieszkańcy Bystrzycy i Wiśniowej. Wielu parafian przepracowało na tej budowie po kilkanaście dni, a może nawet tygodni. Nie szczędzili jednak sił i zdrowia. To był ich wkład w budowanie tej parafii. Budowę kościoła rozpoczął ks. proboszcz z Nockowej Fr. Habas ( 1972-1944), ale najwięcej uporu
i poświęcenia dla sprawy budowy wykazał już jako wikariusz w Nockowej ks. St. Syper, późniejszy proboszcz parafii Bystrzyca. Wierzył w to, że kościół zostanie wybudowany i będzie służył pokoleniom. W momencie objęcia parafii przez ks. Sypra, były postawione fundamenty pod kościół. Zamiarem proboszcza było rozpoczęcie pracy przy kościele zaraz po przyjeździe na parafię. Jednak złe warunki atmosferyczne spowodowały, że projekt ten odłożono do roku następnego. Dzięki dużemu zaangażowaniu proboszcza, budowę udało się ukończyć w ciągu dwóch lat. Prowadząc budowę napotykał na wiele trudności. Głównie dotyczyły one spraw materialnych. Ludność
w parafii była biedna, nie mogła sprostać potrzebom. Dlatego ks. Syper wędrował po parafii Bystrzyca i parafiach sąsiednich prosząc o wsparcie finansow. Sam budowę kościoła wspierał finansowo prowadząc samodzielnie gospodarstwo. Innym utrudnieniem był brak dróg. Materiał do budowy gromadzono latem lub zimą. W dniu 4 października 1936 roku nastąpiła benedykcja kościoła, dokonana przez ks. prałata dr St. Bulendę, kanonika Kapituły Tarnowskiej. W ołtarzu głównym umieszczono przywieziony przez ks. Fr. Habasa obraz św. Franciszka, a kościół otrzymał oficjalny tytuł św. Franciszka z Asyżu. Wielki ołtarz w parafii Bystrzyca został wykonany
w 1943 roku. Zawiera on duży obraz płaskorzeźbę, przedstawiającą postać św. Franciszka z Asyżu klęczącego z rękami rozłożonymi, a powyżej płaskorzeźba Niepokalanego Poczęcia Najświętszej Maryi Panny. Wszystko jest wykonane z drzewa, pomalowane i pozłocone. Tabernakulum głównego ołtarza wykonane jest z drewna, a wewnątrz wyposażone we wkład pancerny obity jedwabiem z dwoma kluczykami. Należy podkreślić, że forma plastycznego tabernakulum doskonale wpisuje się w estetykę ołtarza głównego, zarówno proporcjami jak i architektonicznym wystrojem. Dziś
ks. Leszek Moryl obecny proboszcz parafii z ogromnym zaangażowaniem
i troską czuwa nad całą parafią i świątynią.
Na podstawie:
APB, OB. IV, Wizytacja dziekańska, 21 XI 1911.; tamże BKB, Spis numerów należących do przyszłej parafii Bystrzyca, 20 XII 1911.
Tamże, Protokół ze zgromadzenia mieszkańców z Wiśniowej, 26 V 1929.ADT, LB VIII/1, Pismo KBT do Dyr. Kasy Oszczędności w Ropczycach, 23 XI 1911
Bata, H. Lawera, W Sędziszowie Młp. gminie i okolicy, Krosno 1997, s. 62-63.
Bystrzyca, w: „Katalog zabytków sztuki”. Województwo rzeszowskie, red. E. Śnieżyńska – Stolotowa, Warszawa 1978, t.3, z.1, s.10.
Bystrzyca, w: Schematyzm Diecezji Tarnowskiej, 1972, s. 437-438.
ADT, OB. IV, Wizytacje dziekańskie, 6 XII 1968